JUIST INDO'S ZOUDEN WEST-PAPOEA MOETEN STEUNEN

De strijd voor een vrij, onafhankelijk West-Papoea krijgt langzaamaan wereldwijd steeds meer aandacht en steun, behalve in Nederland. Hoe is het toch mogelijk dat dit land dat de Papoea's ooit zelfbeschikkingsrecht heeft toegezegd, zich al ruim een halve eeuw lafhartig terugtrekt van het podium? Nederland verschuilt zich ook nu weer achter de coulissen waar het West-Papoea en de Molukken betreft. 

We zijn al eerder getuige van geweest van Nederlands 'mijn-naam-is-haas-houding' bij de Molukse kwestie, waarbij toegezegde steun van de zelfstandige republiek der Zuid-Molukken verzandde in een volledig negeren van een heel volk, tot op de dag van vandaag. Het doodzwijgen van problemen verandert echter niets aan de situatie. Het maakt de stem van de onderdrukten alleen nog maar luider. Zullen handelsbelangen het blijven winnen van mensenrechten?

Beknopte historie in paradijsvogelvlucht
Het woord Papoea stamt uit Biak en is afgeleid van 'Papwa', wat 'land van de morgenster' betekent. In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen, stamt het niet uit het Maleis en heeft het niets met kroezend haar te maken. Het eiland wordt al bewoond door de Papoea's sinds zo'n 42.000 tot 48.000 jaar geleden. Door de eeuwen heen hebben zich diverse culturen ontwikkeld met honderden talen en allen hun eigen identiteit. Langs de kust dreef men van oudsher kleinschalige handel, voornamelijk met de Molukse eilanden.

Sinds de 7e eeuw kwamen er vanuit het Srivijaya-rijk (Sumatra) handelaren naar het westen van het Papoea-gebied die aanvankelijk interesse hadden in het sandelhout en de veren van de paradijsvogel, maar men ging al spoedig over tot het maken van slaven onder de oorspronkelijke bevolking. Ook het latere rijk van Modjopahit (1293–1527) breidde zich uit tot de westelijke grenzen van het land van de Papoea's.

In 1545 vertrok de Spaanse ontdekkingsreiziger Ortiz de Retez vanuit de haven van Tidore (Molukken) en nam het land der Papoea's in beslag voor de Spaanse kroon. Hij was ook degene die het land de naam 'Nueva Guinea' gaf: Nieuw-Guinea.

Sinds die tijd is het een kwestie van 'landje-pik' geweest tussen Nederland, Engeland en Duitsland, wat uiteindelijk door Nederland werd gewonnen: Nederland lijfde het  westelijke gedeelte  in bij de kolonie Nederlands-Indië. Grote delen van het gehele eiland waren echter nog niet eens verkend, ook niet van de westelijke helft. In de jaren '30 van de vorige eeuw werden expedities georganiseerd om het gebied te verkennen, op zoek naar exploitatiemogelijkheden. Het land van de Papoea's bleek niet alleen bijzonder vruchtbaar te zijn, maar ook over een schat aan waardevolle grondstoffen als koper, nikkel en vooral goud te beschikken: 's werelds grootste koper- en goudmijnen liggen in West-Papoea.

De splitsing
Wiki: 'In de 16e eeuw verkenden Spaanse en Portugese ontdekkingsreizigers het oostelijk deel van het eiland Nieuw-Guinea. Het eiland werd gekoloniseerd door de Nederlanders, maar door de komst van de Duitsers en Britten stelden zij een grens vast in het midden van het eiland.'

In het oostelijke deel ging het 'landje-pik' dus nog even door tussen Duitsland, Groot-Brittannië en Australië, tot het land in 1975 onafhankelijk werd onder de naam Papoea-Nieuw-Guinea.

Tweede Wereldoorlog 
Tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië nam Nieuw-Guinea een belangrijke strategische plaats in. De Amerikaanse generaal Douglas MacArthur, vestigde in 1944 in de hoofdstad Hollandia (nu Jayapura) zijn hoofdkwartier. Na de oorlog vertrokken de Amerikanen en kwam het westen weer onder Nederlands bewind. Amper twee dagen na de capitulatie van Japan proclameerden Soekarno en Hatta echter de republiek Indonesia. Nederland weigerde die te erkennen, waardoor een bloedige onafhankelijkheidsstrijd uitbrak.

Pas in 1949 tekende Nederland de soevereiniteitsoverdracht. Nederland behield echter Nederlands Nieuw-Guinea, maar beloofde de Papoea's zelfbeschikkingsrecht. Van 1949 tot 1961 begeleidde Nederland de Papoea’s naar zelfbeschikking. Op 1 december 1961 kregen de Papoea’s een eigen landsvlag ‘De Morgenster’ en een eigen volkslied ‘Hai tanahku Papoea’ (O, mijn land Papoea), nadat de Papoea’s zelf al een eigen regering, een grondwet en een rechterlijke macht hadden gevormd. Nederlands Nieuw-Guinea veranderde door de overdracht van naam naar het land ‘West-Papoea’. Onder druk van Amerika vertrokken de Nederlanders. Drie maanden later viel het Indonesische leger binnen en annexeerde West-Papoea.

Hoewel de internationale gemeenschap zich destijds bemoeide met de annexatie, koos Nederland (onder druk van de Verenigde Staten) ervoor om vrede te sluiten met Indonesië en de bezetting te accepteren. Blijkbaar liever dat, dan het risico op een politieke crisis die het oprukkend communisme zou kunnen aanmoedigen en verspreiden.

Referendum 
Benny Wenda
Voor de Papoea’s kwam er in 1969 dankzij internationale druk alsnog een referendum over de keuze voor wel of geen onafhankelijkheid. De Verenigde Naties had de leiding over het verloop van dit referendum, maar het bleek uiteindelijk een schijnvertoning door intimidatie van Indonesië en corruptie. Slechts 1026 zorgvuldig door de Indonesische regering geselecteerde Papoea’s hebben onder bedreiging van een wapen moeten instemmen met de aansluiting bij Indonesië. Ironisch genoeg droeg het referendum de naam ‘The Act of Free Choice’. Vrijheidsstrijder Benny Wenda pleit nog steeds voor een nieuw, eerlijk referendum. #LetWestPapuaVote

Benny Wenda's vreedzame vrijheidsstrijd
Benny Wenda (1975) leeft in ballingschap in het Verenigd Koninkrijk. In 2003 werd hem politiek asiel verleend na zijn ontsnapping uit een Indonesische gevangenis in 2002. Inmiddels heeft Benny Wenda, gewapend met zijn ukelele, de hele wereld rondgereisd om aandacht te vragen voor de situatie in West Papoea. Ondanks de heksenjacht op Benny door Indonesië om hem te trachten de mond te snoeren, gaat hij dapper door met zijn strijd voor een vrij West Papoea. Over zijn levensverhaal is een indrukwekkende documentaire gemaakt, 'The road to home' (Klik hier voor de trailer). Benny was tweemaal genomineerd voor de Nobelprijs voor de vrede.

Indo's en Nieuw-Guinea
Indo-Europeanen en Nieuw-Guinea zijn ooit zeer nauw met elkaar verbonden geweest. Geschat wordt dat voor de oorlog minimaal zo'n 100.000 tot 200.000 Indo-Europeanen gevestigd waren op Nederlands Nieuw-Guinea. De opzet was om door middel van een aantal kolonisatieprogramma's in de jaren '20 en '30 het gebied in te richten als 'thuisland' voor Indo's. Ooit haalde Jan Pieterszoon Coen, dezelfde truc uit met het door hem gestichte Batavia (zie ook ons artikel 'De Indo-industrie').

Toen na de oorlog in Indonesië de 'bersiap' aanbrak en een bloedige revolutie begon waarbij men het voornamelijk had gemunt op Indo-Europeanen, vluchtten velen naar het relatief veilige Nederlands Nieuw-Guinea. Uiteindelijk konden ze ook daar vertrekken: tussen 1957 en 1962 zijn in totaal zo'n 90 duizend Indische Nederlanders en Indo's naar Nederland gevlucht. Vanwege de strijd om Nieuw-Guinea waren ze in december 1957 namelijk staatsgevaarlijk verklaard door president Soekarno.

Opmerkelijk is de relatief magere steun die de Papoea's tot op heden hebben ondervonden vanuit de Indische gemeenschap in Nederland, uitzonderingen daargelaten. Onze ervaring is dat bijvoorbeeld op sociale media solidariteit soms ver te zoeken is: de bekende 'ver-van-mijn-bed-show' is daar misschien van toepassing. Terwijl je juist van deze groep nazaten van Indo-Europeanen massaal solidariteit zou mogen verwachten, gezien de historische band met het voormalig Nederlands Nieuw-Guinea en de gedeelde geschiedenis - mits men daarvan op de hoogte is.

Daarentegen zijn er toch veel warme, positieve reacties van Indo's die zelf een band hebben met West-Papoea, doordat ze er geboren zijn of er gewoond hebben. Ook Molukkers en Papoea's steunen elkaar onderling en dat is hoopgevend. Hoe dan ook: alle nazaten van ex-kolonialen delen dezelfde Nederlandse koloniale geschiedenis, zowel uit de Oost als uit de West. Dit bewustzijn groeit (tergend) langzaam, maar, hopelijk, zeker. En in principe zou etnische achtergrond er ook niet toe moeten doen om gezamenlijk een vuist te maken tegen onrecht.

De stille genocide
Het Nederlandse volk heeft geen idee wat er zich momenteel afspeelt in West-Papoea, evenmin als op de Molukken. Het Indonesische leger voert er nog steeds een schrikbewind sinds de bezetting in 1963, waarbij de term genocide regelmatig valt. Sinds de Indonesische bezetting zijn circa 500.000 Papoea's vermoord. Mensenrechten worden op grote schaal geschonden: Papoea's en Molukkers worden gemarteld, verkracht en gevangen gezet. Zo staan er zware gevangenisstraffen van 15 tot 25 jaar (of erger) op het hijsen van de Morgenster-vlag, net zoals op de Molukken voor het hijsen van de RMS-vlag. Op papier is er vrijheid van meningsuiting, maar in de praktijk komt daar weinig van terecht.

Onbekendheid van de situatie
Buitenlandse journalisten zijn niet welkom in West-Papoea en worden geweerd, ondanks het onlangs door Indonesië opgeworpen rookgordijn door de ban op journalisten 'op te heffen'. De praktijk bewijst het tegendeel.

'Mensenrechtenorganisaties, juristen, buitenlandse politici en zelfs toeristen worden zoveel mogelijk belemmerd bij het willen bereiken van de Papoea’s. Lukt het wel, dan sta je onder streng toezicht van Indonesische autoriteiten. De Papoea’s die zelf beelden via het internet of op andere wijze naar buiten proberen te brengen, verongelukken op mysterieuze wijze of worden gevangengenomen en gemarteld. Het resultaat is dat de wereld maar weinig meekrijgt over de verschrikkingen die daar iedere dag plaatsvinden', aldus Free West Papua Campaign Nederland.

Free West Papua Campaign
De Free West Papua Campaign is in 2004 gelanceerd in Oxford, UK en is opgericht door Papoea-leider Benny Wenda. FWPC is van een lokale vrijwilligersorganisatie uitgegroeid tot een internationale campagne met permanente kantoren  in Oxford (UK), Den Haag (NL), Port Moresby (PNG) en Perth (AUS). Net als Benny Wenda voert FWPC vreedzaam actie om awareness te creëren voor de situatie in West Papoea.

Werkbezoek Jokowi aan Nederland
Het bezoek van de Indonesische president Widodo op 21 en 22 april 2016 was omstreden. Het bezoek was onderdeel van een tour door Europa en heeft als voornaamste doel het verstevigen van de wederzijdse handelsbetrekkingen. Bij handel spelen mensenrechten blijkbaar geen enkele rol: de bekende VOC-mentaliteit der struisvogelpolitiek. De aanloop naar het werkbezoek van de Indonesische president werd ingeluid door minister van Buitenlandse Zaken Koenders die in Indonesië onder andere in het in 1947 door Nederlandse soldaten nagenoeg ontvolkte dorpje Rawagedeh op niet geheel overtuigende wijze 'sorry' zei voor deze meedogenloze actie.

Amper een week voor het werkbezoek werd deze Nederlandse knieval beantwoord met een Indonesische aai over de bol: in een interview met NRC zei Jokowi geen behoefte te hebben aan verder onderzoek naar de excessen van Nederlandse militairen tijdens de koloniale oorlog en uitte hij de wens om toch vooral vooruit te kijken. Het is dezelfde wens die we ook in augustus 2015 luid en duidelijk uit de mond van premier Abe van Japan hebben gehoord rond de herdenking, 70 jaar na de capitulatie van Japan. Alles voor het handelsbelang tenslotte, dus niet zeuren over bersiap, oorlogsmisdaden of mensenrechten, maar vooruit kijken. Alsof dergelijke trauma's niet generaties lang kunnen doorwerken.

Gelukkig komen er steeds meer tegengeluiden omtrent het omstreden bezoek van Jokowi aan Europa. De organisatie Human Rights Watch adviseert: 'EU Should Greet Indonesian President with Rights Message'.

Tenslotte
Wij maken van de gelegenheid gebruik om ook vooruit te kijken, JUIST door achterom te kijken, maar vooral door bewust te kijken naar de grimmige realiteit het heden. De Nederlandse politiek mag dan een oogje dichtknijpen in het kader van de almachtige €uro, wij als burgers sluiten de ogen niet voor de mensenrechtenschendingen in West-Papoea en op de Molukken. 'Vooruit kijken', ja graag: naar een vrij West-Papoea, een vrij Maluku, naar een einde aan de voortdurende schending van mensenrechten in Indonesië. De Kritische Katjang is solidair met Papoea's, Molukkers en met alle andere slachtoffers van kolonialisme, van welke etnische achtergrond dan ook.

'I will never be silent, I will never give up, until my people are free!' Benny Wenda.

FREE WEST PAPUA & FREE MALUKU!

© De Kitische Katjang



Bronnenlijst en handige links voor meer informatie:

Free West Papua Campaign Nederland

Free West Papua Campaign Nederland op Facebook

The Office of Benny Wenda

TEKEN DE PETITIE

Amnesty International Nederland


Populaire posts van deze blog

GARUDA, een beladen symbool

EEN BLAUWE HAP

OVER GEROOFDE KUNST EN NEDERLAND.